KLM 747-400 Maiden Flight   2. Programmeren vluchtcomputer (FMC)



De positie instellen

   
De Flight Management Computer (FMC) is niet meer weg te denken uit de moderne luchtvaart en vervult o.a. de volgende taken:
- Continu berekenen van optimale route, besturing, verbruik
- Het bewaken van alle boordsystemen
- Operatie binnen de veilige grenzen van het vliegtuig, airodynamica, mechanica en regels
- Vliegen met maximale efficiency
- Automatisch aansturen van systemen zoals de Autopilot voor verticale/horizontale navigatie, snelheid en Autoland
De FMC kan het vliegtuig veiliger en efficienter vliegen als een piloot en neemt de piloot veel werk uit handen tijdens kritische en drukke fases van de vlucht.

We programmeren de FMC bijna volledig voor het vertrek en veel zaken zijn ook niet meer in te stellen tijdens de vlucht: Dan zul je het dus de rest van de vlucht ook allemaal zelf moeten blijven doen.
Dat programmeren gaat middels een van de drie Control Display Units (CDU). We roepen de CDU op met de FMC knop op de 'Panel switcher' of met Ctrl+Shift+F.

De eerst stap is het instellen van de positie. Een verkeersvliegtuig mag niet afhankelijk zijn van GPS en beschikt daarom over een (3-voudig) Inertial Refference System (IRS) om volledig autonoom de positie te bepalen. De GPS kan wel gebruikt worden voor de initialisatie en voor calibreren van de IRS tijdens de vlucht.
Links en rechts van het CDU-scherm zitten knoppen welke de functie uitvoeren welke daarnaast op het scherm getoond worden. We noemen de knoppen links L1 t/m L6 en rechts R1 t/m R6
Om naar de FMC-mode te gaan drukken we dus op L1.
We komen dan op het IDENT scherm.

Hier kunnen we het type vliegtuig en motoren zien, de versies van de software en navigatie-database.    
Van hier gaan we door naar POS INIT met R6.
   
Op het overhead panel hebben we daarstraks de drie IRS systemen op NAV gezet en na een tijdje zijn deze klaar met initialiseren en hebben ze de exacte huidige positie nodig.
Dat zien we ook als melding staan op de onderste regel van de CDU: 'ENTER IRS POSITION'.
Deze moet bij R5 worden ingevoerd. Blokjes betekenen altijd dat je daar iets moet invoeren, streepjes dat het kan (bijv. bij L2 en L3)
Bij R4 staat de huidige GPS positie. Deze willen we kopieren naar R5.
Voordat we echter een edit-handeling kunnen doen moeten we de melding op de onderste regel wissen. Dat kan met het knopje CLR rechtsonderaan.
Nu de melding-regel leeg is kunnen we daar wat typen of kopieren vanuit een ander veld.
We kopieren de GPS-waarde naar de melding-regel met R4. Daarna kopieren we de waarde van de melding-regel naar de IRS positie met R5.
Nu kan het zijn dat we nog niet direkt het scherm zoals hier rechts zien.
Dat komt omdat de FMC controleert of de ingevoerde positie ongeveer overeen komt met de laatste positie van de vorige keer.
Als dat niet het geval is zal ter controle nogmaals gevraagd worden de waarde in te voeren, dus: CLR R4 R5
We kunnen zien dat de positie goed is verwerkt doordat R5 dan leeg wordt. Zie het scherm hier rechts.

Nu is de FMC gereed om de route in te programmeren. Ga naar het ROUTE scherm met R6.    


De route programmeren

   
We komen nu op het RTE1 scherm om route 1 in te voeren. Er is een mogelijkheid met RTE2 een alternatief in te voeren, maar dat gebruiken we nu niet.
Op dit scherm moeten we (blokjes) vertrek (L1) en aankomst (R1) invoeren en kunnen we (streepjes) de startbaan (L2) en vluchtnummer (R2) of een opgeslagen route (R3) invoeren.

We kunnen om bijvoorbeeld EHAM (code voor Schiphol Amsterdam) in te tikken met de muis de knopjes van de CDU indrukken. Voor tikwerk is het echter makkelijker om tijdelijk even het toetsenbord van je computer aan de CDU te koppelen.
Vergeet echter niet dit daarna ook weer uit te zetten want zolang het aanstaat kan je geen commando's met het toetsenbord aan de flight simulator geven!
Het aan en uitzetten kan door te klikken op het aangegeven stukje rechterkant van het CDU-keyboard (muispijltje verandert) of middels Shift+K.
Rechtsonderin het CDU-scherm komt de indicatie 'KBD' te staan.

Vul nu verder de waardes zoals hier rechts weergegeven in bij L1, R1, L2 en R2.
Doe dan ACTIVATE met R6.
Het EXEC knopje licht geel op ter indicatie dat de route nog niet actief is. We laten dit nog even zo want we gaan de route nog verder invullen. We willen namelijk nog de departure toevoegen.
Druk daarvoor op het knopje DEP/ARR





    
Op het DEP/ARR-scherm kunnen we met L1 de departure voor route 1 instellen.
We komen dan op het scherm met de departures voor EHAM.










Bij R1 zien we dat startbaan 36L al is geselecteerd, dat hadden we op het route scherm al gedaan. Als we toch een andere baan willen nemen, kunnen we op R1 drukken en dan verschijnen alle keuzes rechts.

Links zien we de Standard Departures (SID) voor baan 36L. Bij langere lijsten kunnen we met de toetsen NEXT PAGE en PREV PAGE door de lijst bladeren.

Kies met L3 de GORL2V SID en ga met R6 of de RTE toets weer terug naar het hoofd routescherm.



Op de Navigation Display (ND) zien we dat de route nog een stippellijn is: Zie plaatje rechts. We kunnen de schaal van de ND instellen met de hiernaast rood omcirkelde draaiknop (linker/rechter muisknop op knoprand).
Met de draaiknop daar links naast kunnen we overigens de verschillende weergaves van de ND oproepen.





Aangezien we nu met de route klaar zijn, kunnen we de geel oplichtende EXEC toets indrukken om te activeren.    
Op de Navigation Display (ND) zien we nu dat de route een doorgetrokken lijn is.

We gaan nu verder met het instellen van de performance en take-off gegevens. Druk op R6.













  De performance en take-off gegevens

   

Op het PERF INIT scherm zien we bij L1 ons huidige gewicht. Druk op L1 om te bevestigen. Het <-teken voor het gewicht verdwijnt dan.
Bij L2 zien we de huidige hoeveelheid brandstof staan. Dit staat overigens ook altijd rechtsonder op het EICAS scherm (rechtsonder op main cockpit).
Bij L3 is nu berekend wat het gewicht exclusief brandstof is.
Bij L4 moeten we de reserve brandstofvoorraad invullen. Voer hier 15 in. De FMC controleert nu tijdens de vlucht of er altijd 15.000kg brandstof reserve overblijft.
Bij L5 moeten we de COST INDEX invullen, een getal dat aangeeft hoe zuinig we moeten vliegen. Zet deze op 50.
Bij R1 moeten we invullen wat onze (initiele) kruishoogte zal zijn. Zet deze op FL290.
Ga nu met R6 naar THRUST LIMIT.

Op het TRUST LIMIT scherm kunnen we aangeven of we bij de start het vermogen willen limiteren.
Ook kunnen we bij L1 een andere temperatuur invullen als we verwachten dat die straks bij take-off anders zal zijn (als we nu binnen staan bijvoorbeeld).
We veranderen hier niets en gaan met R6 naar het TAKEOFF scherm.

Op het TAKEOFF REF scherm vullen we bij L1 in dat we met flaps 20 gaan opstijgen.
Bij L5 kunnen we aangeven of de startbaan DRY of WET is (ivm remweg bij V1).
Met R1, R2, R3 en R4 bevestigen we door de FMC berekende snelheid bij V1, VR en V2 en het zwaartepunt met bijbehorende trim.

Vergeet nu ook niet het toetsenbord weer los te koppelen van de CDU door op de strook rechts naast het toetsenbord te klikken of met Shift+K.

Laten we nu wat zaken op het hoofdpaneel overnemen:

    Langs de bovenrand van het dashboard zit het Mode Control Panel (MCP) waarmee de Autopilot (AP) kan worden bediend. - Druk linksboven op de FPV (Flight Path Vector) voor een bolletje dat werkelijke vliegrichting laat zien in de kunstmatige horizon op de Primary Flight Display (PFD).

- Zet de Flight Director (F/D) ON welke de paarse lijntjes in de PFD toont die aangeven waar het midden van de kunstmatige horizon moet zitten. Boven de kunstmatige horizon staat nu FD.

- Zet de Auto Throttle (A/T) ON, om het gas door de autopilot te kunnen laten regelen.

- Stel de IAS/MACH in op de waarde van V2+10 (zie CDU), als aan te houden snelheid tijdens het opstijgen. Deze waarde staat nu ook paars links boven de speedstrip op de PFD.

- Zet de LNAV en VNAV aan om de FMC het laterale en verticale vluchtpad via de Autopilot te laten besturen. We zien dit ook boven in de PFD; eerst TO/GA mode, daarna LNAV en VNAV.

- Stel de heading (HDG) in op de heading van de startbaan (alleen ter controle straks of we op de goede baan zitten; omdat LNAV aan staat zal deze waarde straks niets doen).

- Stel de kruishoogte in bij ALT op 29000. Enerzijds als geheugensteuntje, anderzijds om de FMC nooit boven deze hoogte te kunnen laten komen. In VNAV mode is dit bij stijgen de maximale en bij dalen de minimale hoogtelimiet. We zien deze waarde in paars rechts boven de hoogtestrip op de PFD.
   
Nu moeten we nog de hoogtetrim instellen op de waarde zoals weergegeven op de CDU.
Hiervoor moeten we naar het Throttlepanel met THR op de 'Panel switcher' of met Ctr+Shift+T.

Het handigste is nu om met de muis op de trimband te gaan staan zodat we de waarde kun zien en dan met 'Home' en 'End' de trim instellen.
(Staat toetsenbord van de CDU wel uit?).

Hiermee is de hele vluchtvoorbereiding afgerond en kunnen we vertrekken.


Opslaan als Flight


Eventueel kunnen we de huidige situatie opslaan als standaard Flight.
Daardoor kunnen we een volgende keer direkt vertrekken voor dit specifieke rondje vliegen.
In het menu ga naar 'File'>'Save Flight...' en noem deze bijvoorbeeld 'KLM 747-400 EHAM-EHAM ready'.

LET OP: Controleer bij het laden of alle schakelaars goed staan. Soms zijn deze niet goed opgeslagen!
Dit geldt met name voor de schakelaars op de MCP en de verlichting.

  < Inhoud    Pushback en Startup >